De Europese Unie publiceerde op 22 mei een rapportage met daarin haar aanbevelingen voor Nederland. Eén van de meest opmerkelijke aanbevelingen was dat Nederland de sterke toename van zzp’ers aan banden moet leggen. Zo schrijft de Europese Unie ‘De groei van deze groep zelfstandigen die vaak niet of slecht zijn verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid, onvoldoende pensioen opbouwt en weinig verdient, vormt een bedreiging voor de houdbaarheid van de sociale zekerheid’.
Gedwongen zzp-er versus zzp-er uit eigen wil
Ik ben zelf jarenlang zzp-er geweest. Daarbij heb ik ook altijd een hekel gehad aan het woord; zelfstandige zonder personeel. Waarom moet er specifiek gewezen worden op hetgeen wat je niet hebt (personeel) in plaats van op hetgeen wat je wel hebt (‘zelfstandigheid’)? Enfin, in mijn opinie zijn er twee verschillende groepen aan zelfstandigen te onderscheiden: 1) deze welke hier zelf voor kiezen en 2) deze welke hier toe gedwongen worden door bijvoorbeeld marktspecifieke situaties. Ik ben fel voorstander om maatregelen te treffen tegen deze laatste groep, maar ik ben fel tegenstander om maatregelen te treffen tegen de eerste groep. De reden hierachter is dat de laatste groep (‘die hier niet zelf voor kiezen, c.q. gedwongen worden) eigenlijk ‘slachtoffer’ is van gaten in de wet, waar Nederland een groot voordeel kent aan de eerste groep (‘de mensen die er wel zelf voor kiezen’) op gebieden van bijvoorbeeld innovatie en voor het bewerkstelligen van meer werkgelegenheid.
The high and increasing percentage of temporary contracts as well as the rapid increase in self-employment without employees is observed in the context of great differences in applicable labour regulations, labour protection, as well as differences in tax and social security legislation. Although some measures have been taken, some of these factors still create a financial incentive for employees to start working as selfemployed or favours hiring them under a temporary contract. – European Union
Daarnaast leert iedereen die kiest voor het ondernemerschap belangrijke vaardigheden welke ook van belang zijn voor een baan in loondienst, denk hierbij aan zelfstandigheid, inzicht op begrotingen (zowel qua uren als arbeidskosten), communicatie skills, et cetera. Ook wanneer ze er niet in slagen om het bedrijf te doen zegevieren, hebben ze wel vaardigheden ontwikkeld waar in het bedrijfsleven om geschreeuwd wordt. Zo is mijn eigen bedrijf destijds overgegaan naar een vennootschap welke vervolgens vanwege financiële geruzie kapot is gegaan. Dat is zuur op dat moment, maar de tijd dat ik heb doorgebracht als ondernemer hebben me wel vaardigheden opgeleverd welke mij helpen bij mijn werk bij Stichting WebwinkelKeur.
Werknemers die de markt exploiteren
Yvonne Hofs, respondent bij de Volkskrant, schreef reeds vorig jaar het artikel gekopt ‘waarom zzp’ers de economie te gronde richten‘. Een foutieve titel naar mijn mening, maar daar komen we later op. In het artikel omschrijft ze hoe schaamteloos sommige werknemers zijn en hoe zwak een bepaalde groep werkzoekenden – *ahum, ondernemers* – daar tegenover staat. We kennen allemaal de verhalen van mensen van wie het contract in loondienst niet verlengd wordt, maar welke wel mogen blijven werken bij diezelfde werknemer als ze zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Daar geniet het bedrijf dan van onder het mom van ‘goedkope arbeidskrachten’. Dit gebeurt daarnaast niet enkel bij commerciële bedrijven, maar ook het overheidsleven geniet van dergelijke goedkope krachten. Ondertussen hebben de zzp’ers die zo spoedig mogelijk hun bedrijf willen uitbouwen naar een volmondig mkb en deze groep werkzoekenden niets verder met elkaar gemeen dan de genoemde ‘zzp-label’.
Samen proberen ze dan ook de illusie in stand te houden dat een ploeterende arbeider die smeekt om werk eigenlijk een veelgevraagde bedrijfsconsultant is die soeverein zijn eigen zaakjes regelt. – Yvonne Hofs
In het eerder genoemde adviesrapport van de Europese Unie wordt zowel het gevaar van de steeds meer stijgende groei in kortdurende contracten (de ‘1-jaars-contracten’) en de zzp-label in één adem genoemd. Met deze gedachtegang is het dan ook niet vreemd dat deze twee met elkaar correleren. Immers, wanneer de werkgever geen één-jaar-contracten meer mag geven en officieel het contract omgezet zou moeten worden naar een vast contract dan is er ook nog die andere optie; de arbeider ontslaan maar als zzp-er in dienst nemen. En omdat niemand zichzelf graag profileert als ‘de verliezer’ gaan veel mensen mee in de waan van alledag en zetten ze zich neer als succesvolle ondernemer; althans puur op het oog. Ondertussen werken ze slechts voor één werkgever en zijn ze niet bezig met de zaken waar een echte ondernemer mee bezig zou zijn. Namelijk het uitbouwen van het zzp-bestaan naar een succesvolle mkb. Ondertussen schaadt dit ook nog de mensen die wel werken met een arbeidsongeschikten-verzekering en pensioenregeling. Naar mijn mening terecht dat de Europese Unie hier nu in wil optreden.
Conclusie
Veel zzp’ers kunnen alleen rondkomen wanneer ze nauwelijks belasting betalen en kunnen genieten van voordelen zoals zorg- en huurtoeslag. In deze positie heb ik ook gezeten. Als daar nog pensioenopbouw bij zou moeten komen dan had ik dat zelf eveneens niet gered. Daar betaal je namelijk goed geld voor en dan moet je eerst de status van ‘opstartend’ zijn ontgroeid.
Nu zit er een groot verschil tussen de werknemer die als zzp-er aan de slag gaat en de echte zzp-er. Dat verschil zie je voor het grootste deel terug in het uurtarief dat gevraagd wordt. Zelf werkte ik als ondernemer voor een uurtarief van 65 euro per uur exclusief BTW. De meeste ‘schaduw-ondernemers’ werken echter voor een uurtarief van ongeveer 20 euro. Dat lijkt dan veel geld omdat ze in loondienst bijvoorbeeld 13 euro per uur kregen. Ze vergeten dan echter daarbij de belastingen die ze eigenlijk zouden moeten betalen te berekenen in hun uurtarief. Volgens de cijfers betaalt meer dan de helft van de zzp’ers niet voor hun arbeidsongeschiktheidsverzekering en wordt er al helemaal niets opzij gezet voor het pensioen. Sterker nog, ze kunnen het uitsluitend redden doordat ze allerlei aftrekposten hebben en toeslagen kunnen berekenen als aanvulling op hun inkomen. Het CBS rekende het uit en stelt ‘een zzp-er houdt van elke euro die hij verdient 15 tot 25 cent meer over dan een werknemer’. Het is dan ook niet gek om te bedenken dat de subsidies op het zzp-schap de arbeidsmarkt verstoren. En daar waarschuwt de Europese Unie ons land nu voor – wij hebben in vergelijking met andere landen namelijk het meeste last van het fenomeen van schaduwondernemerschap.
Een reactie op dit blog? Laat het vooral weten door hieronder te reageren.
